Terapia genica contro il cancro al cervello

annuncio pubblicitario
Terapiagenicacontroilcancroalcervello
Risultatipromettentipertrattamenti“mirati”controilglioblastoma
13maggio2016
UnteamdellaScuolaInternazionaleSuperiorediStudiAvanzati(SISSA)diTriestehaottenuto
risultatimoltopromettentinell’applicazionedellaterapiagenicacontroilglioblastoma.Itestin
vitroeinvivosuitopihannodatorisultatimoltonetti,elamodellizzazionedimostracheil
trattamentocolpisceilmetabolismotumoraleinalmenoseipuntidiversi.Laterapiagenica,una
tecnicacheattaccailtumoreinmanieraselettiva,potrebberappresentareunasperanzaper
combatterequestotipoditumorimortali,periqualilachirurgiaèpraticamenteimpossibileela
chemioelaradioterapianonriesconoacombatterelerecidivemoltoaggressive.Lostudioè
statopubblicatosullarivistaOncotarget.
Solopochigiornifalastampa(specialmentequellaanglosassone)haannunciatoconenorme
entusiasmolapubblicazionediunostudiochedescriveingrandedettagliolageneticadelcancro
alseno,unascopertachesecondomoltisegnaunpuntodisvoltanellalottaaquestotipodi
tumore.Notiziecomequestaconfermanol’impressionechelaguerracontroilcancronel
prossimofuturoverràcombattutasulcampodibattagliadellagenetica.AncheinItaliasilavorasu
questofronte.AllaSISSAperesempio,doveAntonelloMallamacieilsuogruppohannoappena
pubblicatodeirisultatimoltopromettentinell’applicazionedellaterapiagenicacontroil
glioblastoma,unafamigliaditumorialcervellofraipiùcomunieaggressivi.Unadiagnosidi
questotipoèletteralmenteunacondannaamorte,intempimoltobrevi:“lachirurgiaconquesto
tipoditumorièdifficilmenterisolutiva,perchésiinsinuanoneitessutisani,eanchelachemioe
radioterapiasonopocoefficaci.Inbrevetemposipresentanorecidivemoltoaggressiveedèla
fine”spiegaAntonelloMallamaci,professoredellaSISSAchecollaboraancheconFondazione
Telethon.“Ilnostroapproccioèradicalmentediverso:introduciamonellecelluletumoraliuna
copiaaggiuntivadiunparticolaregene,inmododacomprometternelecapacitàreplicativee
portarlealsuicidio”.
L’ideaperquestostudioèvenutaaMallamaci–chenonèunoncologo-dopoannidi
approfondimentisuunparticolaregenechiamatoEmx2.Questogene,spiegaloscienziato,frale
altrecose,infasedicrescitaembrionalecontrollalaproliferazionedell’astroglia.Lecelluledella
glia,fracuigliastrociti,fannopartedelsistemanervoso,dovenutronoeproteggonoinneuronie
neregolanofinementeilfunzionamento.
“Sappiamocheduranteleprimafasidellesviluppodelsistemanervosocresconosoloneuroni,
mentrelagliainiziaaproliferaresoloquandolacrescitaneuronaleèpraticamentefinita”,spiega
CarmenFalcone,ricercatriceSISSAeprimaautricedellostudio.“Neinostristudiprecedenti
abbiamoscopertocheEmx2siesprimealivellimoltoaltinellafasedigenerazionedeineuroni,
mentrequandoinizialacrescitadellaglialasuaazionesiriducedrasticamente.Inquestomodo,il
genefinoauncertopuntomantienefermalacrescitadegliastrociti”.
Sepuòbloccaregliastrociti,perchénonprovareausarlopertenereabadaiglioblastomi?“Questi
tumorihannomoltecaratteristicheincomuneconl’astroglia”commentaMallamaci,“daquil’idea
diusarlianostrovantaggio.Conilcontributodell’ISTdiGenova,checihafornitoalcunecolturedi
varitipidiglioblastoma,abbiamoiniziatoafaredeitestinvitro”.Equestitestsonoandati“oltre
lepiùroseeaspettative”,spieganoFalconeeMallamaci:“perquasituttiicampioni,inmenodi
unasettimana,iltessutotumoraleèletteralmentecollassato”.
Aquestopuntolostudioèproseguitoinduedirezioni.Ilteamhaprimamodellatoinvitroi
meccanismimolecolaricheintercorronofral’“accensione”delgeneterapeuticoel’effettofinale,
determinandocheilgeneattaccailmetabolismodeltumoreinbenseipunti,unrisultatodefinito
“moltorobusto”dairicercatori.
UncavallodiTroiadentroaltumore
Dopoglistudiinvitro,ilgruppohainiziatoiprimiesperimentiinvivo,suitopi,adottandole
dovutecauteleperpreveniresofferenzeinaccettabiliacaricodeglianimali..“Quindi,per
preveniredanniallecellulesane,neuronieastrociti,abbiamoselezionatoun‘promotore’
specifico,unpezzettodiDNAchefasìcheilgeneterapeuticosiattivisoltantonellecellule
tumorali,senzaattaccarelealtre,eabbiamoreplicatoconessolostessorisultatoottenutonei
primitestinvitro”.
Laterapiagenicasibasasull’inserimentodigeniadhocnelgenomadiunacellulaospiteinmodo
chequestipossanofunzionarealsuointerno,prendendoinprestitoilsuomacchinariogenetico.
Comesifaadaggiungereunpezzettodicodicegeneticoinunacellulavivente?Gliscienziati
sfruttanoimeccanisminaturalmentemessiinattodaivirus.Ivirussonostraneentità:puravendo
unpropriogenomanonsonoingradodiduplicarsi,ecioèriprodursi,dasoli.Perquestomotivosi
insinuanoall’internodialtrecellule,einserisconoilproprioDNAinquelloospite,cosìchelacellula
lavoriperloro,duplicandoanchelorogenieandandocosìaformarenuovivirus.“Rendendo
innocuoilvirus,svuotandocioèl’involucrodelsuogenomaeriempiendoloconigeniterapeutici,
possiamoaggiungereallacellulaospitenuovigeni,ovveroversionipotenziatediquelliendogeni”,
spiegaFalcone.
CosìhannofattoMallamaciecolleghi,introducendounaversioneparticolarmenteattivadiEmx2
nellecelluletumorali.IrisultatifinorasonostatinettiehannodimostratocheEmx2èingradodi
ucciderelecelluledialmenoquattrotipidiversidiglioblastoma,ancheinvivoneiroditori,senza
danneggiarelecellulesanedelsistemanervoso.Avendoinoltreosservatocheiltrattamento
colpisceilprocessotumoraleinmoltipunti,cisonobuonesperanzedicontrastareefficacemente
lacomparsadirecidiveaggressive.“Perchéquestesiformino,sideveinstaurareunprocessodi
selezionedellecelluletumoralipiùforti.Colpendoleinunavarietàdipuntidifferenti,alziamodi
moltol'asticellaperquestoprocessoselettivoe-sperabilmente-preveniamolerecidive”,
concludeMallamaci.“Oracontinueremoampliandoitestinvivoconaltriglioblastomi.Lavorando
moltosodoeconunpizzicodifortunasperiamocheinpochianniciòpossatradursiinun
beneficiotangibileperglisfortunatipazienticolpitidaquestapatologia”.
LINKUTILI:
•
•
Informazionisulglioblastoma:http://goo.gl/HKrlzE
ArticolooriginalesuOncotarget:http://goo.gl/2O96UI
IMMAGINE:
•
Cellulediglioblastoma–Credits:SISSA
Contatti:
Ufficiostampa:
[email protected]
Tel:(+39)0403787644|(+39)366-3677586
viaBonomea,265
34136Trieste
MaggioriinformazionisullaSISSA:www.sissa.it
Scarica