Bipoli
Simbolo
Relazione costitutiva
Casi particolari
Generatore di corrente
ππ(π‘)
π(π‘) =
ππ‘
π = cost. ∀π£
circuito aperto:
π = 0 ∀π£
Generatore di tensione
π(πβ)
π(πβ) =
π
π£ = cost. ∀π
cortocircuito:
π£ = 0 ∀π
Resistore
π
 = π ⋅ π⁄π΄
legge di Ohm:
π£ =π
⋅π
circuito aperto:
π
 → +∞
cortocircuito:
π
=0
invertente:
π
πΉ
π΄=−
<0
π
π
Amplificatore operazionale
π£0 = π΄π£π , π£π = π£+ − π£−
amplificatore ideale:
π΄ → +∞ ⇒ π£+ = π£−
{
π
π → +∞ ⇒ π+ = π− = 0
non invertente:
π
πΉ
π΄ =π =1+
>0
π
π
con guadagno unitario:
π΄ = 0 ⇒ π£0 = π£π = 0
Induttore
ππ 
π(π‘) = πΏ ⋅ π(π‘), πΏ = 2ππ π 2
π£(π‘) = πΏ
ππ(π‘)
ππ‘
cortocircuito:
π = cost. ⇒ π£ = 0
Conduttore
ππ΄
π(π‘) = πΆ ⋅ π£(π‘), πΆ = π
π(π‘) = πΆ
ππ£(π‘)
ππ‘
circuito aperto:
π£ = cost. ⇒ π = 0
1
Rappresentazioni
dei doppi bipoli
Relazione
costitutiva
π
11 =
su base corrente
π£1 , π£2 = π(π1 , π2 )
π£1
π
(π£ ) = π
 ( 1 )
π2
2
Condizione
di reciprocità
Matrice
π
21 =
π£1
⁄π |
1 π
2 =0
π£2
⁄π |
1 π
2 =0
π
12 =
2 =0
su base tensione
π1 , π2 = π(π£1 , π£2 )
π£1
π
( 1 ) = πΊ (π£ )
π2
2
πΊ21
π
= 2⁄π£1 |
π£
2 =0
π
22 =
ibrida
π£1 , π2 = π(π1 , π£2 )
π£1
π
(π ) = π» ( 1 )
π£2
2
π£1
⁄π |
1 π£
2 =0
(resistenza equivalente)
π»21
π
= 2⁄π |
1 π£
2 =0
(guadagno in corrente)
di trasmissione
π£1 , π1 = π(π£2 , −π2 )
π11 = π΄ =
π£1
π£2
( π ) = π (−π )
1
2
π21
π£1
⁄π£2 |
π
2 =0
π
= πΆ = 2⁄π£2 |
π
2 =0
2
π
21 = π
12
π£2
⁄π |
2 π
1 =0
π
πΊ12 = 1⁄π£2 |
π£
1 =0
(trans-conduttanza)
πΊ22
(trans-conduttanza)
π»11 =
1 =0
(trans-resistenza)
(trans-resistenza)
π
πΊ11 = 1⁄π£1 |
π£
π£1
⁄π |
2 π
πΊ21 = πΊ12
π
= 2⁄π£2 |
π£
π»12 =
1 =0
π£1
⁄π£2 |
π
1 =0
(guadagno in tensione)
π»12 = −π»21
π
π»22 = 2⁄π£2 |
π
1 =0
(conduttanza equivalente)
π12 = π΅ =
π22
π£1
⁄−π |
2 π£
2 =0
π
= π· = 1⁄−π |
2 π£
2 =0
det(π) = 1
Legge di Ohm
(nel dominio dei fasori)
π =π⋅πΌ
πΌ =π⋅π
π = π
 + ππ (impedenza)
π = 1⁄π = πΊ + ππ΅ (ammettenza)
ππ
⁄πΌ (resistenza)
π
• Im{π} = π = ππ£ − ππ (reattanza)
• Re{π} = π
 =
π
πΌ
= π⁄π (conduttanza)
π
2 +π 2
π
π
− 2 2 = ππ − ππ£ (suscettanza)
π +π
• Re{π} = πΊ =
• Im{π} = π΅ =
Bipoli resistivi
π=0
{
π΅=0
π=πΊ
resistore
π=π
π=
condensatore
Bipoli reattivi
π
=0
{
πΊ=0
induttore
1
= πππΆ
πππΆ
1
ππΆ = −
ππΆ
π = πππΏ = πππΏ
ππΏ = ππΏ
3
πΊ=
1
π
π = πππΆ = ππ΅πΆ
π΅πΆ = −
π=
1
= ππΆ
ππΆ
1
= ππ΅πΏ
πππΏ
π΅πΏ = −
1
1
=−
ππΏ
ππΏ
1
2
π = ππΌ Μ
 = π + ππ (potenza complessa)
Potenza
(in regime sinusoidale)
resistore
π>0
condensatore
π<0
induttore
π>0
|π| = πeff ⋅ πΌeff (potenza apparente)
cos ∠π = cos(ππ£ − ππ ) = cos π (fattore di potenza)
Re{π} = π = πeff πΌeff cos π (potenza attiva)
Im{π} = π = πeff πΌeff sen π (potenza reattiva)
2
π = π
πΌeff
2
π = πΊπeff
2
π = π
πΌeff
2
π = πΊπeff
2
π = ππΌeff
π=0
⇒π=0
{
π΅=0
π=−
π
=0
⇒π=0
{
πΊ=0
1 2
πΌ
ππΆ eff
2
π = ππΏπΌeff
4
2
π = −π΅πeff
2
π = −ππΆπeff
π=
1 2
πΌ
ππΏ eff
Circuiti RLC in evoluzione libera
π₯(π‘) = π΄1 π π 1 π‘ + π΄2 π π 2 π‘
2
π π₯
ππ₯
+ 2πΌ
+ π0 2 π₯ = 0
2
ππ‘
ππ‘
{
π 1 = −πΌ + √πΌ 2 − π0 2
π 2 = −πΌ − √πΌ 2 − π0 2
sovrasmorzato
πΌ > π0
π₯(π‘) = π΄1 π π 1 π‘ + π΄2 π π 2 π‘
π 2 < π 1 < 0
con smorzamento critico
πΌ = π0
π₯(π‘) = (π΄1 π‘ + π΄2 )π −πΌπ‘
π 1 = π 2 = −πΌ = −π0
sottosmorzato
0 < πΌ < π0
senza smorzamento
πΌ=0
π₯(π‘) = [π΄1 cos(π½π‘) + π΄2 sen(π½π‘)]π −πΌπ‘
con π½ = √π0 2 − πΌ 2
π₯(π‘) = π΄1 cos(π0 π‘) + π΄2 sen(π0 π‘)
5
{
π 1 = −πΌ + π√π0 2 − πΌ 2
π 2 = −πΌ − π√π0 2 − πΌ 2
{
π 1 = +π√π0 2 − πΌ 2
π 2 = −π√π0 2 − πΌ 2
Filtri in regime sinusoidale
|π―(ππ)| (risposta in ampiezza della funzione di trasferimento)
circuito RC
passa-alto
π»(ππ) =
ππ
πππ
πΆ
=
ππ 1 + πππ
πΆ
circuito RL
ππΆ =
1
π
πΆ
circuito RC
passa-basso
π»(ππ) =
ππΆ
1
=
ππ 1 + πππ
πΆ
π(ππ) =
ππ
1
=
ππ 1 + π (ππΆ − 1 )
π
ππΏ
circuito RL
passa-banda
circuito RLC parallelo
π0 =
1
√πΏπΆ
π = π0 π
πΆ
elimina-banda
π(ππ) =
circuito RLC serie
6
πΌπ
1
=
ππ π
 + π (ππΏ − 1 )
ππΆ
Trasformata di Laplace
+∞
πΉ(π ) = β[π(π‘)] = ∫
π(π‘)π −π π‘ ππ‘
0
riscalamento
β[ππ(π‘)] = ππΉ(π )
linearità
β[π1 (π‘) + π2 (π‘)] = πΉ1 (π ) + πΉ2 (π )
derivazione
rispetto al tempo
β[
derivazione
rispetto a π
ππ(π‘)
] = π πΉ(π ) − π(0)
ππ‘
β[π‘ ⋅ π(π‘)] = −
ππΉ(π )
ππ 
traslazione
rispetto al tempo
β[π’(π‘ − π‘0 ) ⋅ π(π‘ − π‘0 )] = π −π ⋅π‘0 πΉ(π )
trasformata
di funzioni periodiche
π(π‘) periodica di periodo π:
1
β[π(π‘)] = πΉ(π )
1 − π −π π
β[π ππ‘ ] =
7
1
π −π