Egzorcyzmy w tradycji i życiu Kościoła Redakcja ks. Andrzej Żądło Katowice 2007 SPIS TREŚCI WSTĘP....................................................................................................... 5 I EGZORCYZMY W TRADYCJI BIBLIJNEJ Ks. Janusz Czerski Egzorcyzmy w Piśmie Świętym .....................................................11 Egzorcyzmy w Starym Testamencie i judaizmie .....................11 Egzorcyzmy w Nowym Testamencie .........................................14 Egzorcyzmy pierwotnego Kościoła ...........................................20 II EGZORCYZMY W TRADYCJI I DUCHOWOŚCI LITURGICZNEJ KOŚCIOŁA Ks. Helmut Jan Sobeczko Egzorcyzmyw liturgicznej tradycji Kościoła ........................23 Znaczenie najstarszych egzorcyzmów przedchrzcielnych i ich posoborowa odnowa ........................................................25 Egzorcyzmy związane z rzeczami i zniesienie ich po Soborze Watykańskim II ..................................................30 Egzorcyzm większy i mniejszy w Rytuale Rzymskim ..........43 302 Spis treści Ks. Andrzej Żądło Nowy obrzęd egzorcyzmu uroczystego ....................................53 Obrzęd egzorcyzmu uroczystego – to jedna z form sprawowania liturgii ...........................................................55 Miejsce sprawowanie egzorcyzmu uroczystego ......................63 Struktura liturgii egzorcyzmu uroczystego ...........................65 Treść i wymowa znaków występujących w liturgii egzorcyzmu uroczystego ....................................................72 Ks. Manlio Sodi Duchowość i mistyka egzorcysty .............................................111 Wychodząc od „księgi” zmierzamy w kierunku celebracji – wszystko zaś dla pogłębienia „życia w Duchu Świętym” ....111 Nieprzerwana „lekcja”, jaką dają księgi liturgiczne .............112 Od Rytuału Pawła V do Rytuału Jana Pawła II .....................114 „Per ritus et preces”: pewien rodzaj (sui generis) metodologii ................................................................................115 Duchowość egzorcysty – refleksja wychodząca „od” celebracji rytu ..........................................................................117 Czy można mówić o „mistyce” egzorcysty? ............................130 III POKONANY SZATAN JEST WCIĄŻ OBECNY W ŚWIECIE Ks. Michał Woliński Niezbędność posługi egzorcysty w zwyczajnym duszpasterstwie Kościoła ....................135 Duszpasterstwo Kościoła a posługa egzorcystów .................135 Niezbędność posługi egzorcysty a czasy współczesne ........139 Spis treści 303 Krzysztof Gąsior Psychologiczne uwarunkowania posługi egzorcysty ...........145 Dialog psychologa z teologiem .................................................146 Dialog psychologa z egzorcystą ...............................................148 Dialog pacjenta/petenta z psychologiem, psychiatrą i egzorcystą ..............................................................................150 Andrzej Matysek Medyczne uwarunkowania posługi egzorcysty......................152 IV ZWYCIĘŻAĆ SZATANA ODDZIAŁUJĄCEGO NA ŚWIAT Aleksander Posacki Szatan jest obecny i działa w świecie .......................................163 Okultyzm i jego nowe wcielenie jako forma satanizmu ..........163 Związek okultyzmu z satanizmem ...........................................164 Samoprezentacja oraz propaganda okultyzmu w formach optymistycznych, pozytywnych i prestiżowych ............166 Antropologia człowieka-boga i jej konsekwencje ..................174 Ks. Jan Kochel Wychowanie do walki z szatanemprzez katechezę .............190 Szatan nieobecny w programach i podręcznikach katechetycznych ......................................................................192 Kształtowanie postawy ufności pomimo zła panującego w świecie ............................................................199 Inne propozycje katechetyczne ................................................203 304 Spis treści Ks. Jan Twardy Wychowanie do walki z szatanemprzez homilię ..................213 Głoszenie kerygmatu o zwycięstwie Chrystusa nad szatanem ............................................................................ 214 Kaznodziejskie sposoby wychowywania słuchaczy do zwycięskiej walki z szatanem ........................................227 Wnioski i postulaty .....................................................................240 Ks. Piotr Kulbacki Wychowanie do walki z szatanem w ruchach religijnych ...........................................................243 Ks. Tomasz Owczarek Wychowanie do walki z szatanem przez kierownictwo duchowe .......................................256 Dariusz Adamczyk Walka Jezusa z kuszącym sztanem wzorem dla chrześcijan nękanych przez Złego ..........263 Teologiczny charakter perykopy o kuszeniu Jezusa .............263 Pokusa łatwego zdobycia chleba ...........................................271 Pokusa spektakularnego znaku i destabilizacji zaufania Bogu .............................................275 Pokusa posiadania, władzy i panowania nad światem ........282 WYKAZ SKRÓTÓW ................................................................291 RIASSUNTO ..............................................................................294 SOMMARIO ...............................................................................297 SOMMARIO INTRODUZIONE ................................................................5 I ESORCISMI NELLA TRADIZIONE BIBLICA Janusz Czerski Gli esorcismi nella Bibbia ..................................................11 Gli esorcismi nell’Antico Testamento e nel Giudaismo ........11 Gli esorcismi nel Nuovo Testamento ..................................14 Gli esorcismi nella Chiesa primitiva ..................................20 II ESORCISMI NELLA TRADIZIONE E NELLA SPIRITUALITÀ LITURGICA DELLA CHIESA Helmut Jan Sobeczko Gli esorcismi nella tradizione liturgica della Chiesa ..............23 Il significato dei più antichi esorcismi prebattesimali e la loro riforma postconciliare .....................................25 Gli esorcismi sugli oggetti e la loro abolizione dopo il Concilio Vaticano II ..................................................30 Gli esorcismi solenni nel Rituale Romano ..........................43 298 Sommario Andrzej Żądło Il nuovo rito dell’esorcismo solenne ..................................53 Il rito dell’esorcismo solenne: una delle forme della celebrazione liturgica ...........................................55 Lo spazio della celebrazione dell’esorcismo solenne ...........63 La struttura della celebrazione liturgica dell’esorcismo solenne .................................................65 Il contenuto e il significato dei segni presenti nella celebrazione liturgica dell’esorcismo solenne ...........72 Manlio Sodi Spiritualità e mistica dell’esorcista ...................................111 Dal „libro” alla celebrazione per una „vita nello Spirito” ...111 La perenne „lezione” del libro liturgico ............................112 Dal Rituale di Paolo V a quello di Giovanni Paolo II .........114 „Per ritus et preces”: una metodologia sui generis .............115 Una spiritualità dell’esorcista a partire „dalla” celebrazione ......................................117 È possibile parlare di una „mistica” dell’esorcista? ...........130 III L’INCESSANTE PRESENZA NEL MONDO DI SATANA SCONFITTO Michał Woliński La necessità della presenza degli esorcisti nella pastorale ordinaria della Chiesa .......................135 Il servizio degli esorcisti nel contesto i tutta la pastorale ecclesiastica ...................................135 La necessità degli esorcismi nei tempi conteporanei ..........139 Sommario 299 Krzysztof Gąsior I condizionamenti psicologici del servizio dell’esorcista .....145 Il dialogo degli psicologi con i teologi .............................146 Il dialogo degli psicologi con gli esorcisti ........................148 Il dialogo del paziente con lo psicologo, lo psichiatra e l’esorcista .............................................150 Andrzej Matysek I condizionameni medici del servizio dell’esorcista ........152 IV VINCERE IL SATANA PRESENTE E OPERANTE NEL MONDO Aleksander Posacki La presenza di satana e la sua attività nel mondo ............163 L’occultismo e la sua nuova incarnazione sotto forma di satanismo ............................................163 Il legame tra l’occultismo e il satanismo ..........................164 L’autopresentazione e la propaganda dell’occultismo sotto le forme ottimistiche, positve e prestigiose ..........166 L’antropologia dell’uomo-dio e le sue conseguenze ..........174 Jan Kochel L’educazione al combattimento contro satana attraverso la catechesi .............................................190 La non presenza di satana nei programmi e nei manuali catechetici ............................................192 L’educazione alla fiducia nel contesto del male presente nel mondo ......................................199 Altre proposte catechetiche .............................................203 300 Sommario Jan Twardy L’educazione al combattimento contro satana attraverso l’omelia ....................................................213 Il kerigma sulla vittoria di Gesù su satana .............................214 I modi omiletici dell’educazione degli ascoltatori al vittorioso combattimento contro satana ...................227 Conclusioni e domande.....................................................240 Piotr Kulbacki L’educazione al combattimento contro satana attraverso i movimenti ecclesiastici ........................................243 Tomasz Owczarek L’educazione al combattimento contro satana attraverso la guida spirituale ........................................................256 Dariusz Adamczyk Il combattimento di Gesù contro satana come modello di atteggiamento per i cristiani tormentati dal Maligno ................263 La dimensione teologica della pericope sulla tentazione di Gesù .............................................263 La tentazione del facile guadagno del pane .......................271 La tentazione dello spettacolare segno e della destabilizzazione della fiducia in Dio ................275 La tentazione del possesso, del potere e del dominio sul mondo ............................................282 WYKAZ SKRÓTÓW .......................................................291 RIASSUNTO ...................................................................294