Visualizza il PDF dell`indice

annuncio pubblicitario
INDICE
Gli autori . .
Presentazione
Introduzione .
Prefazione . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
XIII
XIX
XXIII
XXVII
PARTE GENERALE
CAPITOLO I - PRINCIPI ISPIRATORI E STRUTTURA DELLE LINEE GUIDA
I.a.
I.b.
I.c.
I.d.
I.e.
I.f.
I.g.
I.h.
I.i.
La classificazione per funzioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gli aspetti dinamico-relazionali del danno biologico . . . . . . . . . . . . . . .
Il danno biologico “statico” e “dinamico” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
La prova e la percentualizzazione del danno biologico . . . . . . . . . . . . . .
Aggiornamento delle percentuali ed ampliamento del catalogo delle menomazioni
Indicazioni metodologiche per la valutazione di peculiari fattispecie di danno
Le tariffazioni percentuali di diversa matrice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
La declinazione della compromissione della capacità lavorativa . . . . . . . . .
Conclusioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
4
6
7
9
11
12
14
15
.
.
.
.
.
.
17
20
25
28
31
33
CAPITOLO III - METODOLOGIA VALUTATIVA
DEL DANNO BIOLOGICO TEMPORANEO . . . . . . . . . .
37
CAPITOLO II - PROFILI GIURIDICI DEL DANNO BIOLOGICO
DI INTERESSE PER L’ATTIVITÀ MEDICO-LEGALE
II.a.
II.b.
II.c.
II.d.
II.e.
II.f.
Genesi ed evoluzione del danno biologico nell’alveo non patrimoniale . . . . .
Le altre categorie del danno alla persona di natura non patrimoniale . . . . .
La prova del danno biologico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
La nomina del consulente tecnico d’ufficio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
La funzione deducente e percipiente della consulenza tecnica d’ufficio . . . .
Il significato ed il valore dei giudizi formulati nella consulenza tecnica d’ufficio
CAPITOLO IV - METODOLOGIA VALUTATIVA
DEL DANNO BIOLOGICO PERMANENTE
IV.a.
IV.b.
IV.c.
IV.d.
Introduzione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lo stato anteriore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Le macromenomazioni e il 100% di danno biologico
Altre “istruzioni” per l’uso delle Linee Guida . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
45
46
49
50
VI
INDICE
CAPITOLO V - DANNO MORALE E SOFFERENZA SOGGETTIVA . . .
55
CAPITOLO VI - LA PERDITA DI CHANCE . . . . . . . . . . .
61
CAPITOLO VII - METODOLOGIA VALUTATIVA NEI SOGGETTI IN ETÀ EVOLUTIVA
VII.a.
VII.b.
VII.c.
Premessa e criteriologia generale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Danno somatico in età evolutiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Danno psichico in età evolutiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII.c.1. La nozione di sviluppo psichico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII.c.2. Danno temporaneo e danno permanente . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII.c.3. Criteri diagnostici categoriali e dimensionali . . . . . . . . . . . . . . .
VII.c.4. Quadri psico-patologici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII.c.5. Eventi patogenetici/condizioni in grado di produrre un danno risarcibile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
71
75
77
77
78
79
80
86
CAPITOLO VIII - METODOLOGIA VALUTATIVA NEI SOGGETTI IN ETÀ AVANZATA
VIII.a. Premessa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII.b. La valutazione clinico-geriatrica dell’anziano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII.c. La quantificazione medico-legale del danno biologico nell’anziano . . . . . . . .
93
94
96
CAPITOLO IX - SPESE PER CURE, MISURE FACILITATIVE, DEVICE E PROTESI
IX.a.
IX.b.
Cure . . . . . . .
Protesi . . . . . .
IX.b.1. Protesi
IX.b.2. Protesi
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
intra-corporee
extra-corporee
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
105
107
108
108
Premessa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Danno permanente e danno temporaneo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Preesistenze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Idoneità psico-lesiva degli eventi e criterio di proporzionamento del danno
psichico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Scala di rilevanza degli eventi psico-traumatici e coefficienti di taratura del danno
biologico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
La simulazione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Reazioni psichiche a determinati life events . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Disturbi correlati ad eventi traumatici stressanti . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Disturbi Dissociativi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Disturbo da Sintomi Somatici e altri disturbi correlati . . . . . . . . . . . . . . .
Disturbi d’Ansia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Disturbi Depressivi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Disturbo Ossessivo-Compulsivo e altri disturbi correlati . . . . . . . . . . . . . .
Disturbi bipolari e altri disturbi correlati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
115
116
117
PARTE SISTEMATICA
CAPITOLO 1 - FUNZIONI PSICHICHE E RELAZIONALI
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
1.6.
1.7.
1.8.
1.9.
1.10.
1.11.
1.12.
1.13.
1.14.
120
121
122
123
128
133
137
141
147
152
155
INDICE
1.15.
1.16.
1.17.
VII
Disturbi dello Spettro Schizofrenico e altri Disturbi Psicotici . . . . . . . . . . .
Disturbi del neuro-sviluppo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Disturbo da Lutto persistente Complicato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
157
165
166
CAPITOLO 2 - FUNZIONI NEUROLOGICHE CENTRALI E NERVI CRANICI
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
2.6.
2.7.
2.8.
2.9.
2.10.
2.11.
2.12.
2.13.
2.14.
2.15.
Sindromi a focolaio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.a.
Sindrome prefrontale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.b.
Sindrome precentrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.c.
Sindrome parietale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.d.
Sindrome temporale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.e.
Sindrome occipitale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sindrome pseudo-bulbare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sistema cerebellare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sistema extrapiramidale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Idrocefalo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Disturbi neuro-cognitivi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Funzioni comunicative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.7.a.
Afasie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.7.b.
Anartria e disartria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.7.c.
Afonia e disfonia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.7.d.
Dislalia e disfluenza verbale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Epilessie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Midollo spinale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Traumi cranici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Malattie dei motoneuroni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Malattie demielinizzanti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cefalee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.13.a.
Cefalee primarie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.13.b. Cefalee secondarie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Disturbi del sonno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.14.a.
Sindrome delle apnee ostruttive del sonno . . . . . . . . . . . . . . .
2.14.b. Narcolessia di tipo 1 e di tipo 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.14.c.
Ipersonnia idiopatica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.14.d. Ipersonnia ed altri disturbi del sonno di natura post-traumatica . .
2.14.e.
Insonnia cronica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nervi cranici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.15.a.
Nervo olfattivo (I) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.15.b. Nervo ottico (II) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.15.c.
Nervo oculomotore comune (III) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.15.d. Nervo trocleare (IV) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.15.e.
Nervo trigemino (V) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.15.f.
Nervo abducente (VI) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.15.g.
Nervo faciale (VII) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.15.h. Nervo acustico (VIII) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.15.i.
Nervi glossofaringeo (IX), vago (X), accessorio (XI), ipoglosso (XII)
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
169
171
172
173
174
174
175
175
176
180
181
186
186
189
190
190
193
194
201
204
207
211
213
212
220
221
224
226
226
226
227
228
228
228
228
228
230
230
231
231
CAPITOLO 3 - FUNZIONI DEGLI ORGANI DI SENSO E DELL’EQUILIBRIO
3.1.
Funzione visiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1.a.
Deficit dell’acuità visiva centrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1.b.
Afachia e pseudofachia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
237
237
240
VIII
3.2.
3.3.
3.4.
3.5.
3.6.
INDICE
3.1.c.
3.1.d.
3.1.e.
3.1.f.
3.1.g.
3.1.h.
3.1.i.
3.1.l.
Funzione
3.2.a.
3.2.b.
Funzione
3.3.a.
3.3.b.
Funzione
Funzione
Funzione
Deficit del campo visivo . . . . . . .
Diplopia . . . . . . . . . . . . . . . . .
Altri deficit della visione . . . . . . .
Alterazioni degli annessi oculari . . .
Glaucoma . . . . . . . . . . . . . . . .
Distacco di retina . . . . . . . . . . .
Cataratta . . . . . . . . . . . . . . . .
Esoftalmo . . . . . . . . . . . . . . . .
olfattiva . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alterazioni qualitative e quantitative
Diagnosi . . . . . . . . . . . . . . . . .
gustativa . . . . . . . . . . . . . . . . .
Alterazioni qualitative e quantitative
Diagnosi . . . . . . . . . . . . . . . . .
tattile . . . . . . . . . . . . . . . . . .
uditiva . . . . . . . . . . . . . . . . . .
vestibolare . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 241
. 244
. 245
. 247
. 249
. 250
. 250
. 251
. 251
. 252
. 255
. 258
. 259
. 261
. 262
. 265
. 2690
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
283
285
285
286
287
287
288
289
290
291
291
292
292
292
293
293
293
294
294
295
295
295
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
297
299
300
301
304
CAPITOLO 4 - FUNZIONI NEUROLOGICHE PERIFERICHE
4.1.
4.2.
4.3.
Premessa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Arto superiore . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.a.
Plesso brachiale . . . . . . . . . .
4.2.b.
Sindromi radicolari . . . . . . . .
4.2.c.
Nervo circonflesso . . . . . . . . .
4.2.d.
Nervo radiale . . . . . . . . . . . .
4.2.e.
Nervo mediano . . . . . . . . . . .
4.2.f.
Nervo ulnare . . . . . . . . . . . .
4.2.g.
Sindromi canalicolari . . . . . . .
4.2.h.
Nervo muscolo-cutaneo . . . . . .
4.2.i.
Nervo toracico lungo . . . . . . .
Arto inferiore . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.a.
Plesso lombare . . . . . . . . . . .
4.3.b.
Nervo femorale . . . . . . . . . . .
4.3.c.
Nervo otturatorio . . . . . . . . .
4.3.d.
Plesso sacrale . . . . . . . . . . . .
4.3.e.
Nervi glutei superiore ed inferiore
4.3.f.
Nervo sciatico . . . . . . . . . . .
4.3.g.
Nervo sciatico popliteo interno .
4.3.h.
Nervo sciatico popliteo esterno .
4.3.i.
Plesso coccigeo . . . . . . . . . . .
4.3.l.
Nervo pudendo . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
CAPITOLO 5 - DOLORE E SINDROME ALGODISTROFICA
5.1.
5.2.
Dolore somatico cronico . . . . . . . . .
5.1.a.
La sensibilizzazione . . . . . .
5.1.b.
Sindrome dell’arto fantasma .
5.1.c.
La valutazione clinica bedside
Sindrome algodistrofica . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
INDICE
IX
CAPITOLO 6 - FUNZIONE MUSCOLO-SCHELETRICA
6.1.
6.2.
6.3.
6.4.
6.5.
6.6.
6.7.
6.8.
6.9.
6.10.
6.11.
Premessa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cranio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2.a.
Fratture della volta e brecce craniche . . . .
6.2.b.
Fratture della base cranica . . . . . . . . . .
6.2.c.
Fratture del massiccio facciale . . . . . . . .
Rachide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.a.
Distorsione . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.b.
Fratture vertebrali . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.c.
Vertebroplastica e cifoplastica . . . . . . . .
6.3.d.
Patologia disco-artrosica . . . . . . . . . . .
6.3.e.
Stenosi vertebrale . . . . . . . . . . . . . . .
Gabbia toracica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Parete addominale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.5.a.
Ernie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.5.b.
Diastasi dei muscoli retti addominali . . . .
6.5.c.
Altre menomazioni della parete addominale
Bacino . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Arto superiore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.7.a.
Spalla e braccio . . . . . . . . . . . . . . . .
6.7.b.
Gomito e avambraccio . . . . . . . . . . . .
6.7.c.
Polso e mano . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Arto inferiore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.8.a.
Anca e coscia . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.8.b.
Ginocchio e gamba . . . . . . . . . . . . . .
6.8.c.
Caviglia e piede . . . . . . . . . . . . . . . .
Lesioni muscolari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lesioni cartilaginee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Osteomielite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
313
315
315
316
317
319
319
323
330
331
333
336
338
338
342
343
343
345
346
350
352
359
360
362
366
371
372
373
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
381
392
393
394
396
397
398
398
399
400
401
401
402
404
405
407
409
410
411
CAPITOLO 7 - FUNZIONE CARDIO-VASCOLARE
7.1.
7.2.
7.3.
7.4.
7.5.
Premessa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
La classificazione NYHA . . . . . . . . . . . .
Cardiopatie congenite . . . . . . . . . . . . . .
7.3.a.
Difetti del setto interatriale . . . . .
7.3.b.
Difetti del setto interventricolare .
7.3.c.
Difetti del canale atrio-ventricolare
Cardiomiopatie . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.4.a.
Cardiomiopatia dilatativa . . . . . .
7.4.b.
Cardiomiopatia ipertrofica . . . . .
7.4.c.
Cardiomiopatia restrittiva . . . . . .
7.4.d.
Cardiomiopatia aritmogena . . . . .
Valvulopatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.5.a.
Stenosi mitralica . . . . . . . . . . .
7.5.b.
Insufficienza mitralica . . . . . . . .
7.5.c.
Prolasso mitralico . . . . . . . . . .
7.5.d.
Stenosi aortica . . . . . . . . . . . .
7.5.e.
Insufficienza aortica . . . . . . . . .
7.5.f.
Stenosi tricuspidale . . . . . . . . .
7.5.g.
Insufficienza tricuspidale . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
X
7.6.
7.7.
7.8.
7.9.
7.10.
7.11.
INDICE
7.5.h.
Stenosi polmonare . . . . . . . . . .
Aritmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.6.a.
Fibrillazione atriale cronica . . . . .
7.6.b.
Pacemaker . . . . . . . . . . . . . .
Cardiopatia ischemica . . . . . . . . . . . . . .
Ipertensione arteriosa . . . . . . . . . . . . . .
Trapianto cardiaco . . . . . . . . . . . . . . . .
Traumi cardiaci . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vasculopatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.11.a.
Aneurisma dell’aorta . . . . . . . . .
7.11.b. Arteriopatie degli arti inferiori . . .
7.11.c.
Arteriopatie degli arti superiori . .
7.11.d. Fenomeno di Raynaud . . . . . . .
7.11.e.
Flebolinfopatie . . . . . . . . . . . .
7.11.f.
Lesioni vascolari arteriose, venose e
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
linfatiche
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
413
414
414
415
416
417
418
421
423
423
425
428
428
429
429
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
433
434
434
437
441
441
444
445
447
448
449
450
451
Profilo eziologico delle lesioni dento-alveolari . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fratture, lussazioni e avulsioni degli elementi dentari permanenti . . . . . . . .
Fratture, lussazioni e avulsioni degli elementi dentari decidui . . . . . . . . . .
Alterazioni anatomo-funzionali della lingua, delle labbra e delle ghiandole salivari
Disordini temporo-mandibolari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fratture mandibolari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Malocclusione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
453
454
461
462
465
467
469
.
.
.
.
.
473
477
479
482
484
CAPITOLO 8 - FUNZIONE RESPIRATORIA
8.1.
8.2.
8.3.
8.4.
8.5.
8.6.
8.7.
Insufficienza respiratoria . . . . .
Pneumopatie . . . . . . . . . . . .
8.2.a.
Pneumopatie ostruttive
8.2.b.
Pneumopatie restrittive
Vie aeree superiori . . . . . . . . .
8.3.a.
Naso . . . . . . . . . . .
8.3.b.
Seni paranasali . . . . .
8.3.c.
Faringe e laringe . . . .
8.3.d.
Trachea . . . . . . . . .
Resezioni polmonari . . . . . . . .
Trapianto polmonare . . . . . . .
Pleura . . . . . . . . . . . . . . . .
Diaframma . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
CAPITOLO 9 - FUNZIONE STOMATOGNATICA
9.1.
9.2.
9.3.
9.4.
9.5.
9.6.
9.7.
CAPITOLO 10 - FUNZIONE DIGERENTE
10.1.
10.2.
10.3.
10.4.
10.5.
Esofago . . . . . . .
Stomaco e duodeno
Intestino tenue . . .
Colon . . . . . . . .
Retto e ano . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
INDICE
10.6.
10.7.
XI
Pancreas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fegato e vie biliari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
487
489
CAPITOLO 11 - FUNZIONE NEFRO-UROLOGICA
11.1.
11.2.
Reni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.1.a.
Anomalie di quantità del parenchima renale (agenesia, ipoplasia, rene
soprannumerario) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.1.b. Anomalie di sede (malrotazione, ectopia e ptosi), forma e fusione . .
11.1.c.
Anomalie di differenziazione (malattia policistica dell’adulto e del
bambino, malattia cistica midollare, rene a spugna, cisti semplici) . .
11.1.d. Insufficienza renale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.1.e.
Trapianto renale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.1.f.
Sindrome nefrosica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vie urinarie e vescica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.2.a.
Ureteri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.2.b. Uretra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.2.c.
Ritenzione cronica di urine e cistite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.2.d. Incontinenza urinaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.2.e.
Patologia litiasica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
501
502
503
503
503
505
506
506
506
507
508
509
510
CAPITOLO 12 - FUNZIONE SESSUALE E RIPRODUTTIVA
12.1.
12.2.
12.3.
12.4.
Premessa
Apparato
12.2.a.
12.2.b.
12.2.c.
Apparato
12.3.a.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
genitale maschile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Genitali esterni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Patologie andrologiche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prostata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
genitale femminile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Menomazioni dell’apparato riproduttivo prima della maturazione sessuale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12.3.b. Menomazioni dell’apparato riproduttivo dopo la maturazione sessuale .
12.3.c.
Endometriosi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12.3.d. Mutilazioni genitali femminili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mammella . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
511
512
512
513
516
517
517
517
519
520
521
CAPITOLO 13 - FUNZIONE EMOMIELOLINFATICA E IMMUNITARIA
13.1.
13.2.
13.3.
Sistema emopoietico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13.1.a.
Malattie emorragiche . . . . . . . . . . . . .
13.1.b. Trombofilia . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13.1.c.
Malattie dei globuli bianchi . . . . . . . . .
13.1.d. Aplasia midollare . . . . . . . . . . . . . . .
13.1.e.
Trapianto di cellule staminali emopoietiche
13.1.f.
Anemie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Milza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sindrome da immunodeficienza acquisita (AIDS) . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
527
527
531
533
534
535
537
540
542
Ipofisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
553
CAPITOLO 14 - FUNZIONI ENDOCRINO-METABOLICHE
14.1.
XII
14.2.
14.3.
14.4.
14.5.
14.6.
14.7.
INDICE
14.1.a.
Ipopituitarismo anteriore . . . . . . . .
14.1.b. Acromegalia e gigantismo . . . . . . . .
14.1.c.
Patologie da variazioni della prolattina
14.1.d. Neuroipofisi . . . . . . . . . . . . . . .
Tiroide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14.2.a
Ipotiroidismo . . . . . . . . . . . . . . .
14.2.b. Ipertiroidismo . . . . . . . . . . . . . .
Paratiroidi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14.3.a.
Ipoparatiroidismo . . . . . . . . . . . .
14.3.b. Iperparatiroidismo . . . . . . . . . . . .
Surrene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14.4.a.
Corticale surrenalica . . . . . . . . . . .
14.4.b. Midollare surrenalica . . . . . . . . . .
Sistema APUD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Diabete mellito . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Obesità . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
553
555
556
557
558
558
559
561
561
562
563
563
566
567
568
573
Premessa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Generalità . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Metodologia valutativa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
581
582
584
CAPITOLO 15 - FUNZIONE ESTETICA
15.1.
15.2.
15.3.
CAPITOLO 16 - FUNZIONE DEL CONNETTIVO
16.1.
16.2.
16.3.
16.4.
16.5.
Lupus eritematoso sistemico
Sclerodermia . . . . . . . . .
Dermatomiosite . . . . . . .
Vasculiti . . . . . . . . . . . .
Artrite reumatoide . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
591
595
597
598
603
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
607
609
611
615
617
Premessa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Metodologia valutativa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
621
621
CAPITOLO 17 - FUNZIONE TEGUMENTARIA
17.1.
17.2.
17.3.
17.4.
17.5.
Dermatiti da contatto .
Psoriasi . . . . . . . . .
Ustioni . . . . . . . . .
Lesioni da decubito . .
Metodologia valutativa
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
CAPITOLO 18 - NEOPLASIE
18.1.
18.2.
APPENDICE
Tabella riepilogativa dei valori percentuali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
635
Indice analitico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
679
Scarica