Indice - McGraw-Hill Education

annuncio pubblicitario
java sommario
2-03-2007
18:37
Pagina V
Indice
INTRODUZIONE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XV
1
Nozioni fondamentali su Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Origini di Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Relazione di Java con C e C++. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Relazione di Java con C# . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Contributo di Java a Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Applet Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Sicurezza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Portabilità . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Bytecode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Caratteristiche di Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Programmazione orientata agli oggetti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Incapsulamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Polimorfismo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Ereditarietà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Java Development Kit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Un primo semplice programma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Inserimento del programma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Compilazione del programma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Il primo programma di esempio riga per riga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Un secondo semplice programma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Progetto 1.1 Conversione di galloni in litri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Due istruzioni di controllo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
java sommario
VI
2-03-2007
18:37
Pagina VI
Indice
Istruzione if . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Ciclo for . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Creare blocchi di codice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Punto e virgola e posizionamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Progetto 1.2 Perfezionamento del convertitore galloni-litri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Parole chiave di Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Identificatori in Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Modulo 1 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
2
Introduzione ai tipi di dati e operatori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Importanza dei tipi di dati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Tipi primitivi di Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Interi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Tipi in virgola mobile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Caratteri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Tipo boolean . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Progetto 2.1 Quanto è lontano il fulmine? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Valori letterali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Costanti esadecimali e ottali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Sequenze di escape dei caratteri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Valori letterali stringa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Approfondimento sulle variabili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Inizializzazione di una variabile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Inizializzazione dinamica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Area di validità e durata delle variabili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Operatori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Operatori aritmetici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Incremento e decremento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Operatori relazionali e logici. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Operatori logici abbreviati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Operatore di assegnazione. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Assegnazioni abbreviate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Conversione del tipo nelle assegnazioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Conversione esplicita di tipi incompatibili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Precedenza degli operatori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Progetto 2.2 Visualizzare una tabella della verità per gli operatori logici . . . . . . . . . 61
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Espressioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Conversione del tipo nelle espressioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Spaziatura e parentesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Modulo 2 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
java sommario
2-03-2007
18:37
Pagina VII
Fondamenti di Java
3
Istruzioni di controllo del programma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Immettere caratteri dalla tastiera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Istruzione if . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Istruzioni if nidificate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Scala if-else-if . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Istruzione switch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Istruzioni switch nidificate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Progetto 3.1 Iniziare a creare un sistema di guida per Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Ciclo for. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Alcune variazioni del ciclo for . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Parti mancanti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Cicli senza corpo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Dichiarazioni delle variabili di controllo del ciclo nel ciclo for . . . . . . . . . . 85
Ciclo for avanzato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Ciclo while . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Ciclo do-while . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Progetto 3.2 Migliorare il sistema di guida per Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Utilizzare break per uscire da un ciclo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Utilizzare break come forma di goto. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Utilizzare continue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Progetto 3.3 Terminare il sistema di guida per Java. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Cicli nidificati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Modulo 3 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
4
Introduzione a classi,oggetti e metodi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Nozioni fondamentali sulle classi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Forma generica di una classe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Definizione di una classe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
Modalità di creazione degli oggetti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Variabili di riferimento e assegnazione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Metodi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Aggiunta di un metodo alla classe Vehicle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Ritorno al chiamante da un metodo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Restituzione di un valore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Utilizzo dei parametri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Aggiunta di un metodo con parametri a Vehicle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Progetto 4.1 Creazione di una classe di guida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Costruttori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Costruttori con parametri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Aggiunta di un costruttore alla classe Vehicle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
VII
java sommario
VIII
2-03-2007
18:37
Pagina VIII
Indice
Operatore new rivisitato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Garbage collection e finalizzatori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Metodo finalize( ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Progetto 4.2 Dimostrare la finalizzazione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Parola chiave this . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Modulo 4 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
5
Altri tipi di dati e operatori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Array . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Array unidimensionali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Ordinare un array . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Array multidimensionali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
Array bidimensionali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
Array irregolari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Array di tre o più dimensioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Inizializzazione di array multidimensionali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Sintassi alternativa per la dichiarazione di array. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Assegnazione di riferimenti agli array . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Utilizzo del membro length. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
Progetto 5.1 Una classe Queue. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
Ciclo for in stile for-each. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Iterazione negli array multidimensionali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Applicazione del ciclo for avanzato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Stringhe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Creazione di stringhe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Gestione di oggetti String . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Array di stringhe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Stringhe invariabili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Utilizzo di argomenti della riga di comando . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Operatori sui bit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Operatori AND, OR, XOR e NOT sui bit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Operatori di scorrimento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
Assegnazioni abbreviate sui bit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Progetto 5.2 Una classe ShowBits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Operatore ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
Modulo 5 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
6
Approfondimento su metodi e classi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
Controllo dell’accesso ai membri delle classi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
Specificatori di accesso in Java. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
Progetto 6.1 Perfezionamento della classe Queue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
java sommario
2-03-2007
18:37
Pagina IX
Fondamenti di Java
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
Passare oggetti ai metodi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
Modalità di passaggio degli argomenti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Restituzione degli oggetti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Overload dei metodi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Overload dei costruttori. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
Progetto 6.2 Overload del costruttore Queue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
Ricorsione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Comprensione di static . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Blocchi static. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Progetto 6.3 Quick sort. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Introduzione alle classi nidificate e interne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
Vararg: argomenti di lunghezza variabile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
Nozioni di base su vararg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
Overload dei metodi vararg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
Vararg e ambiguità . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
Modulo 6 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
7
Ereditarietà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Nozioni di base sull’ereditarietà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
Accesso ai membri ed ereditarietà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
Costruttori ed ereditarietà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
Utilizzo di super per chiamare i costruttori di superclasse . . . . . . . . . . . . . 243
Utilizzo di super per accedere ai membri di superclasse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
Progetto 7.1 Estensione della classe Vehicle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
Creazione di una gerarchia a più livelli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Momento di chiamata dei costruttori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Riferimenti di superclasse e oggetti sottoclasse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
Overriding dei metodi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
Supporto del polimorfismo nei metodi con overridde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
Motivi per l’overridde dei metodi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
Applicazione dell’override dei metodi a TwoDShape . . . . . . . . . . . . . . . . 266
Utilizzo di classi astratte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
Utilizzo di final . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
final impedisce l’overriding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
final impedisce l’ereditarietà. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
Utilizzo di final con i membri dati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
Classe Object. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
Modulo 7 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
8
Pacchetti e interfacce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
Pacchetti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
IX
java sommario
X
2-03-2007
18:37
Pagina X
Indice
Definizione di un pacchetto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
Individuazione di pacchetti e CLASSPATH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
Un breve esempio sui pacchetti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
Accesso a membri e pacchetti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
Esempio di accesso ai pacchetti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
Comprensione dei membri protetti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
Importazione di pacchetti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
Pacchetti della libreria di classi di Java. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
Interfacce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293
Implementazione delle interfacce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
Utilizzo dei riferimenti di interfaccia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
Progetto 8.1 Creazione di un’interfaccia Queue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Variabili nelle interfacce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
Estensione delle interfacce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
Modulo 8 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
9
Gestione delle eccezioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
Gerarchia di eccezioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Nozioni di base sulla gestione delle eccezioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Utilizzo di try e catch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
Un semplice esempio di eccezione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312
Conseguenze di un’eccezione non intercettata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
Eccezioni per la corretta gestione degli errori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
Utilizzo di più istruzioni catch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
Intercettazione di eccezioni di sottoclasse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
Nidificazione dei blocchi try . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
Generazione di un’eccezione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321
Rigenerazione di un’eccezione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
Approfondimento su Throwable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Utilizzo di finally . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
Utilizzo di throws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
Eccezioni integrate in Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328
Creazione di sottoclassi di eccezioni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331
Progetto 9.1 Aggiunta di eccezioni alla classe Queue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333
Modulo 9 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
10 Utilizzo dell’I/O. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
I/O di Java basato sui flussi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
Flussi di byte e flussi di caratteri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
Classi a flusso di byte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
Classi a flusso di caratteri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
Flussi predefiniti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
Utilizzo dei flussi di byte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
java sommario
2-03-2007
18:37
Pagina XI
Fondamenti di Java
Lettura dell’input da console . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
Scrittura dell’output su console . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
Lettura e scrittura di file con flussi di byte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347
Input da un file . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347
Scrittura su un file. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
Lettura e scrittura di dati binari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
Progetto 10.1 Utility di confronto dei file . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
File ad accesso casuale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
Utilizzo dei flussi di caratteri Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
Input da console con i flussi di caratteri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362
Output su console con i flussi di caratteri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364
I/O su file con i flussi di caratteri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
Utilizzo di FileWriter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
Utilizzo di FileReader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367
Utilizzo dei wrapper di tipo in Java per la conversione di stringhe numeriche . . . . 369
Progetto 10.2 Creazione di un sistema di guida basato su disco . . . . . . . . . . . . . . . 372
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
Modulo 10 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378
11 Programmazione multithread . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
Nozioni fondamentali sul multithreading . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382
Classe Thread e interfaccia Runnable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
Creazione di un thread. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
Alcuni semplici miglioramenti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
Progetto 11.1 Estensione di Thread . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
Creazione di più thread . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
Determinazione della conclusione di un thread . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394
Priorità dei thread . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
Sincronizzazione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
Utilizzo di metodi sincronizzati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
Istruzione synchronized. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
Comunicazione tra thread con notify( ), wait( ) e notifyAll( ) . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
Esempio di utilizzo di notify( ), wait( ) e notifyAll( ) . . . . . . . . . . . . . . . . 408
Sospensione, ripresa e interruzione dei thread . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413
Progetto 11.2 Utilizzo del thread principale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417
Modulo 11 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419
12 Enumerazioni, autoboxing e importazione statica. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421
Enumerazioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422
Nozioni fondamentali sulle enumerazioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423
Enumerazioni di Java come tipi di classe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426
Metodi values( ) e valueOf( ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426
XI
java sommario
XII
2-03-2007
18:37
Pagina XII
Indice
Costruttori, metodi, variabili di istanza ed enumerazioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428
Due limitazioni importanti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
Eredità di enum nelle enumerazioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430
Progetto 12.1 Semaforo computerizzato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432
Autoboxing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438
Wrapper di tipo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438
Nozioni fondamentali sull’autoboxing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
Autoboxing e metodi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441
Autoboxing/unboxing nelle espressioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443
Avvertenza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Importazione statica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445
Annotazioni (o metadati). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448
Modulo 12 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451
13 Elementi generici. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453
Nozioni fondamentali sugli elementi generici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454
Un semplice esempio di elemento generico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455
Utilizzo degli elementi generici solo con gli oggetti . . . . . . . . . . . . . . . . . 459
Differenze tra tipi generici in base agli argomenti di tipo . . . . . . . . . . . . . 459
Classe generica con due parametri di tipo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459
Forma generale di una classe generica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461
Tipi vincolati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462
Utilizzo di argomenti jolly . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466
Caratteri jolly vincolati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469
Metodi generici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471
Costruttori generici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474
Interfacce generiche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475
Progetto 13.1 Creare una coda generica. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
Tipi raw e codice precedente. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483
Cancellazione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486
Errori di ambiguità . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487
Alcune limitazioni generiche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488
Impossibilità di istanziare i parametri di tipo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488
Limitazioni sui membri statici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489
Limitazioni sugli array generici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489
Limitazioni sulle eccezioni generiche. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491
Modulo 13 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491
14 Applet, eventi e argomenti vari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493
Nozioni fondamentali sulle applet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494
Organizzazione delle appleted elementi essenziali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497
Architettura delle applet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497
Struttura completa di un’applet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
java sommario
2-03-2007
18:37
Pagina XIII
Fondamenti di Java
Inizializzazione e conclusione delle applet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499
Richiesta di repainting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500
Metodo update( ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501
Progetto 14.1 Una semplice applet banner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
Utilizzo della finestra di stato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
Passaggio di parametri alle applet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
La classe Applet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
Gestione degli eventi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510
Modello di eventi di delega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510
Eventi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511
Origini degli eventi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511
Listener di eventi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511
Classi di eventi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512
Interfacce dei listener di eventi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512
Utilizzo del modello di eventi di delega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
Gestione degli eventi del mouse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
Una semplice applet con evento del mouse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515
Altre parole chiave di Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518
Modificatori transient e volatile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518
instanceof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519
strictfp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519
assert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519
Metodi nativi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520
Modulo 14 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522
15 Introduzione a Swing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523
Origini e filosofia di progettazione di Swing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524
Componenti e contenitori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526
Componenti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527
Contenitori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527
Riquadri contenitore di primo livello . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 528
Gestori di layout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 528
Un primo semplice programma Swing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530
Il primo esempio Swing riga per riga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531
Utilizzare JButton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535
Utilizzare JTextField . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540
Creare un JCheckBox . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544
Lavorare con JList . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 548
Progetto 15.1 Utility di confronto dei file basata su Swing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552
Passo per passo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552
Utilizzare classi interne anonime per gestire gli eventi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559
Creare un’applet Swing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560
Per proseguire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 562
XIII
java sommario
XIV
2-03-2007
18:37
Pagina XIV
Indice
Modulo 15 – Verifica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563
A
Risposte alle verifiche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 565
Modulo 1: Nozioni fondamentali su Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 566
Modulo 2: Introduzione ai tipi di dati e operatori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568
Modulo 3: Istruzioni di controllo del programma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 570
Modulo 4: Introduzione a classi, oggetti e metodi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573
Modulo 5: Altri tipi di dati e operatori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574
Modulo 6: Approfondimento su metodi e classi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579
Modulo 7: Ereditarietà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584
Modulo 8: Pacchetti e interfacce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586
Modulo 9: Gestione delle eccezioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588
Modulo 10: Utilizzo dell’I/O. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591
Modulo 11: Programmazione multithread. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595
Modulo 12: Enumerazioni, autoboxing e importazione statica. . . . . . . . . . . . . . . . . 598
Modulo 13: Elementi generici. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602
Modulo 14: Applet, eventi e argomenti vari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607
Modulo 15: Introduzione a Swing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612
B
Utilizzo dei commentidi documentazione Java . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621
Tag di javadoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622
@author. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623
{@code} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623
@deprecated . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623
{@docRoot} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623
@exception . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624
{@inheritDoc} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624
{@link}. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624
{@linkplain}. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624
{@literal} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624
@param. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624
@return . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625
@see . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625
@serial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625
@serialData. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625
@serialField . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625
@since. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626
@throws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626
{@value} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626
@version . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626
Forma generica di un commento di documentazione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626
Output di javadoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627
Esempio che utilizza i commenti di documentazione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627
Indice analitico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629
Scarica