ESERCIZIO 3* Una frase dall`italiano

annuncio pubblicitario
LATINO
Sommario
ESERCIZIO 1* PROCEDI NELLO STESSO MODO CON LE SEQUENZE SUCCESSIVE
3
ESERCIZIO 2** QUESTA PARTE DEL TESTO È MENO COMPLESSA PERCHÉ CI
TROVIAMO NELLA SEZIONE DELLA NARRATIO
4
ESERCIZIO 3* UNA FRASE DALL’ITALIANO
5
ESERCIZIO 4* RIPRENDIAMO IL PERIODO COMPLESSO…
5
ESERCIZIO 5* UNA FRASE DALL’ITALIANO
6
ESERCIZIO 6** PROCEDIAMO…
6
ESERCIZIO 7* UNA FRASE DALL’ITALIANO
7
ESERCIZIO 8* CONTINUAZIONE
8
ESERCIZIO 9* UNA FRASE DALL’ITALIANO
9
ESERCIZIO 10** CICERONE SI RIVOLGE ALL’ACCUSATORE
9
ESERCIZIO 11* UNA FRASE DALL’ITALIANO
10
ESERCIZIO 12* VERSIONE SVOLTA IN CLASSE (RIPASSO)
10
ESERCIZIO 13* UNA FRASE DALL’ITALIANO
11
ESERCIZIO 14* IN LUCIUM CATILINAM ORATIO TERTIA: EXORDIUM
11
ESERCIZIO 15** CICERONE ILLUSTRA IL SUO OPERATO
12
ESERCIZIO 16* UNA FRASE DALL’ITALIANO
13
ESERCIZIO 17* COMPLETA LA TRADUZIONE
13
ESERCIZIO 18** PROVVEDIMENTI DI CICERONE
14
ESERCIZIO 19* VERSIONE SVOLTA IN CLASSE (RIPASSO)
15
ESERCIZIO 20* UNA FRASE DALL’ITALIANO
16
ESERCIZIO 21* VERSIONE SVOLTA IN CLASSE (RIPASSO)
16
ESERCIZIO 22* VERSIONE
17
ESERCIZIO 23* VERSIONE SVOLTA IN CLASSE (RIPASSO)
18
ESERCIZIO 24* VERSIONE SVOLTA IN CLASSE (RIPASSO)
19
ESERCIZIO 25** RISPONDI ALLE DOMANDE E SUCCESSIVAMENTE TRADUCI
20
1
ESERCIZIO 27** TRADUZIONE GUIDATA
21
Lavoro obbligatorio per tutti*
Lavoro obbligatorio per chi ha avuto giudizio sospeso o aiuto**
TRADURRE I SEGUENTI TESTI DI VERSIONE SEGUENDO LE
INDICAZIONI E GLI SCHEMI FORNITI
LEGENDA
AVVERBI E/O CONGIUNZIONI
proposizione infinitiva
proposizione subordinata di altro genere
verbi coordinati
proposizione principale
Segnalazioni per domande o suggerimenti
Da Pro Archia (Cicerone)
Quod (= Et id) si mihi a vobis tribui concedique sentiam, perficiam
PROFECTO ut hunc A. Licinium NON MODO non segregandum,
cum sit civis, a numero civium, VERUM ETIAM si non esset, putetis
asciscendum fuisse. Nam ut primum ex pueris excessit Archias,
ATQUE ab eis artibus quibus aetas puerilis ad humanitatem
informari solet se ad scribendi studium contulit, PRIMUM
Antiochiae --nam ibi natus est loco nobili-- celebri quondam urbe et
copiosa, atque eruditissimis hominibus liberalissimisque studiis
adfluenti, celeriter antecellere omnibus ingeni gloria contigit. POST
in ceteris Asiae partibus cunctaeque Graeciae sic eius adventus
celebrabantur, ut famam ingeni exspectatio hominis, exspectationem
ipsius adventus admiratioque superaret.
Costruisci rispettando i colori e i caratteri, poi traduci, come
nell’esempio.
Et si sentiam id tribui concedique mihi a vobis, profecto perficiam ut
putetis hunc A. Licinium non modo non segregandum (fuisse), cum sit
civis, a numero civium, verum etiam asciscendum fuisse, si non esset.
2
E se mi accorgerò che questa cosa mi è concesssa e attribuita da
voi, dimostrerò che questo A. Licinio non solo non avrebbe
dovuto essere bandito, essendo un cittadino, dal numero dei
cittadini, ma avrebbe anche dovuto essere accolto, se non lo
fosse.
ESERCIZIO 1* Procedi nello stesso modo con le sequenze successive
Nam ut primum ex pueris excessit Archias, ATQUE ab eis artibus
quibus aetas puerilis ad humanitatem informari solet se ad scribendi
studium contulit, PRIMUM Antiochiae --nam ibi natus est loco
nobili-- celebri QUONDAM urbe et copiosa, atque eruditissimis
hominibus liberalissimisque studiis adfluenti, celeriter antecellere
omnibus ingeni gloria contigit.
Domande sul testo:
contulit: regge un accusativo?
adfluenti: con quale sostantivo concorda?
Periodo in latino
Nam ut primum Archias excessit
3
Traduzione
Infatti non appena Archia
ESERCIZIO 2** Questa parte del testo è meno complessa perché ci troviamo nella
sezione della narratio
Erat Italia tunc plena Graecarum artium ac disciplinarum, studiaque haec
et in Latio vehementius tum colebantur quam nunc eisdem in oppidis, et
hic Romae propter tranquillitatem rei publicae non neglegebantur.
Itaque hunc et Tarentini et Regini et Neopolitani civitate ceterisque
praemiis donaverunt; et omnes, qui aliquid de ingeniis poterant iudicare,
cognitione atque hospitio dignum existimaverunt.
Hac tanta celebritate famae cum esset iam absentibus notus, Romam venit
Mario consule et Catulo.
Nactus est primum consules eos, quorum alter res ad scribendum maximas,
alter cum res gestas tum etiam studium atque auris adhibere posset.
Statim Luculli, cum praetextatus etiam tum Archias esset, eum domum
suam receperunt.
Erat temporibus illis iucundus Metello illi Numidico et eius Pio filio;
audiebatur a M. Aemilio; vivebat cum Q. Catulo et patre et filio; a L. Crasso
colebatur;
Qualche domanda e qualche suggerimento prima di tradurre:
vehementius ??????????????????
hic ??????????????????????????
hunc et Tarentini et Regini et Neopolitani civitate ceterisque
praemiis donaverunt: equivale a et Tarentini et Regini et
Neapolitani donaverunt huic civitatem et cetera praemia
4
qui: bisogna tradurre come se prima ci fosse un ei o illi (nominativi
plurali)
cum … tum: equivale a non solum … sed etiam
Traduzione
ESERCIZIO 3* Una frase dall’italiano
Cicerone scrisse ad Attico che, se avesse fatto ingiuria a Cesare, questi non avrebbe
accettato ciò che costringeva l’avversa fortuna. *
ESERCIZIO 4* Riprendiamo il periodo complesso…
Lucullos vero et Drusum et Octavios et Catonem et totam Hortensiorum
domum devinctam consuetudine cum teneret, adficiebatur summo honore,
quod eum non solum colebant qui aliquid percipere atque audire studebant,
verum etiam si qui forte simulabant.
Qualche domanda e qualche suggerimento prima di tradurre:
5
devinctam: a quale parola si collega e che complemento è?
qui: dopo si nisi ne num an ……
Costruzione
Cum teneret (Archias: soggetto sottinteso)
Traduzione
ESERCIZIO 5* Una frase dall’italiano
Gli ambasciatori, presentatisi all’accampamento di Cesare, lo pregarono e lo
scongiurarono affinché, se aveva stabilito che gli Aduatuci dovevano essere
risparmiati (risparmiare = conservare), non li privasse delle armi.
ESERCIZIO 6** Procediamo…
INTERIM SATIS longo intervallo, cum esset cum M. Lucullo in Siciliam
profectus, et cum ex ea provincia cum eodem Lucullo decederet, venit
Heracliam: quae cum esset civitas aequissimo iure ac foedere, ascribi se in
eam civitatem voluit; idque, cum ipse per se dignus putaretur, tum
auctoritate et gratia Luculli ab Heracliensibus impetravit.
Qualche domanda e qualche suggerimento prima di tradurre:
6
quae: traduci come se ci fosse cum enim esset ea civitas…
idque: di quale verbo id è complemento oggetto, visto che il
soggetto è sempre Archia?
Costruzione
Traduzione
ESERCIZIO 7* Una frase dall’italiano
Cesare non sapeva se Labieno avesse già attaccato battaglia o se aspettasse
l’arrivo di una legione.
Ora traduco io…
Data est civitas Silvani lege et Carbonis: "Si qui foederatis civitatibus
ascripti fuissent; si tum, cum lex ferebatur, in Italia domicilium habuissent;
et si sexaginta diebus apud praetorem essent professi." Cum hic domicilium
Romae multos iam annos haberet, professus est apud praetorem Q.
Metellum familiarissimum suum.
7
Gli fu data la cittadinanza in base alla legge di Silvano e di Carbone:
“Se alcuni erano stati iscritti nelle città federate; se allora, quando la
legge veniva promulgata, avevano avuto domicilio in Italia e se si
erano registrati da sessanta giorni davanti al pretore. “ Poiché questi
aveva domicilio a Roma ormai da molti anni, si registrò presso il
pretore Q. Metello, a lui molto amico.
ESERCIZIO 8* Continuazione
Si nihil aliud nisi de civitate ac lege dicimus, nihil dico amplius: causa dicta
est. Quid enim horum infirmari, Grati, potest? Heracliaene (eum) esse tum
ascriptum negabis? Adest vir summa auctoritate et religione et fide, M.
Lucullus, qui se non opinari sed scire non audisse sed vidisse, non
interfuisse sed egisse dicit. Adsunt Heraclienses legati, nobilissimi homines:
huius iudici causa cum mandatis et cum publico testimonio venerunt; qui
hunc ascriptum esse Heracliensem dicunt.
ne: si tratta di una particella interrogativa enclitica
huius iudici causa: ?????????????
qui: è un relativo apparente. Traduci come et ii
Heracliensem: ???????????????????
Costruzione
Traduzione
8
ESERCIZIO 9* Una frase dall’italiano
Gli eserciti consolari, benché fossero stanchi per il lungo viaggio, tuttavia, usciti dai due
accampamenti, si accinsero ad attaccare battaglia.
ESERCIZIO 10** Cicerone si rivolge all’accusatore
His tu tabulas desideras Heracliensium publicas: quas Italico bello incenso
tabulario interisse scimus omnes. Est ridiculum ad ea quae habemus nihil
dicere, quaerere quae habere non possumus; et de hominum memoria
tacere, litterarum memoriam flagitare; et, cum habeas amplissimi viri
religionem, integerrimi municipi ius iurandum fidemque, ea quae depravari
nullo modo possunt, repudiare, tabulas, quas idem dicis solere corrumpi,
desiderare
Costruzione
Traduzione
Quas: traduci come se fosse sed eas
dicere … tacere…. quaerere… flagitare… repudiare….desiderare ….
sono i soggetti di ridiculum est
9
ESERCIZIO 11* Una frase dall’italiano
Sappiamo che Aristide fu cacciato in esilio non perché avesse male amministrato lo Stato,
ma perché (oh, l’invidia degli uomini! dirà qualcuno) si era in tutti i modi adoperato per
essere chiamato il Giusto.
ESERCIZIO 12* Versione svolta in classe (ripasso)
I soldati Romani, costretti dai Sanniti a passare sotto le Forche
Caudine, non riescono a dimenticare l’oltraggio subito
La battaglia delle Forche Caudine fu un importante avvenimento della
seconda guerra sannitica, in cui i Sanniti di Gaio Ponzio Telesino
sconfissero i Romani, imponendo loro poi l'umiliazione di passare
sotto i gioghi. La società romana ne fu tanto scossa da ricordarlo per
secoli come marchio negativo per la Repubblica
Primi consules prope seminudi sub iugum missi sunt, tum singulae legiones.
Circumstabant armati hostes, exprobrantes eludentesque. Ita milites traducti
sunt sub iugum et, cum e saltu evasissent, etsi velut ab inferis extracti tum
primum lucem aspicere visi sunt, tamen ipsa lux omni morte tristior fuit.
Cum id Capuam nuntiatum esset, vicit miseratio iusta sociorum superbiam
ingenitam Campanis. Confestim insignia sua consulibus, arma, equos,
vestimenta, commeatus militibus benigne mittunt; et cunctus senatus
populusque obviam egressus iustis omnibus hospitalibus privatisque et
publicis fungitur officiis. Neque militibus sociorum comitas voltusque benigni
et adloquia non modo poterant sermonem elicere sed ne efficere quidem ut
oculos attollerent aut consolantes amicos intuerentur; adeo super maerorem
pudor quidam fugere conloquia et coetus hominum cogebat. Habuerunt
Samnites victoriam non praeclaram solum sed etiam perpetuam; ceperunt
enim non Romam, sicut ante Galli, sed Romanam virtutem ferociamque.
Traduzione
10
ESERCIZIO 13* Una frase dall’italiano
Troppo tardi si pentirono i congiurati di essere rimasti in città, mentre potevano
raggiungere l’esercito di Manlio.
ESERCIZIO 14* In Lucium Catilinam oratio tertia: exordium
Rem publicam, Quirites, vitamque omnium vestrum, bona, fortunas, coniuges
liberosque vestros atque hoc domicilium clarissimi imperii, fortunatissimam
pulcherrimamque urbem, hodierno die deorum inmortalium summo erga vos
amore, laboribus, consiliis, periculis meis e flamma atque ferro ac paene ex
faucibus fati ereptam et vobis conservatam ac restitutam videtis. Et si non
minus nobis iucundi atque inlustres sunt ii dies, quibus conservamur, quam
illi, quibus nascimur, quod salutis certa laetitia est, nascendi incerta condicio,
et quod sine sensu nascimur, cum voluptate servamur, PROFECTO,
quoniam illum, qui hanc urbem condidit, ad deos inmortales benivolentia
famaque sustulimus, esse apud vos posterosque vestros in honore debebit is,
qui eandem hanc urbem conditam amplificatamque servavit. Nam toti urbi,
templis, delubris, tectis ac moenibus subiectos prope iam ignes circumdatosque
restinximus, idemque gladios in rem publicam destrictos rettudimus
mucronesque eorum a iugulis vestris deiecimus.
Videtis, Quirites, rem publicam et vitam
11
ac
restitutam.
Traduzione
Vedete, Quiriti,
ESERCIZIO 15** Cicerone illustra il suo operato
Quae quoniam in senatu inlustrata, patefacta, comperta sunt per me, vobis
iam exponam breviter, Quirites, ut, et quanta et quam manifesta et qua
ratione investigata et comprehensa sint, vos, qui et ignoratis et expectatis,
scire possitis. PRINCIPIO ut Catilina paucis ante diebus erupit ex urbe, cum
sceleris sui socios huiusce nefarii belli acerrimos duces Romae reliquisset,
semper vigilavi et providi, Quirites, quem ad modum in tantis et tam
absconditis insidiis salvi esse possemus. Nam TUM, cum ex urbe Catilinam
eiciebam (non enim iam vereor huius verbi invidiam, cum illa magis sit
timuenda, quod vivus exierit), sed TUM, cum illum exterminari volebam, aut
reliquam coniuratorum manum simul exituram (esse) aut eos, qui restitissent,
infirmos sine illo ac debiles fore putabam.
Costruzione
Quoniam per me in senatu quae (= ea)
12
Traduzione
Poiché grazie a me
ut si collega a scire possitis
ESERCIZIO 16* Una frase dall’italiano
Vergognati, Antonio. Tuo padre lavora giorno e notte, mentre tu trascorri il tempo
nei divertimenti!
ESERCIZIO 17* Completa la traduzione
Atque ego ut vidi, quos maximo furore et scelere esse inflammatos sciebam, eos
nobiscum esse et Romae remansisse, in eo omnes dies noctesque consumpsi,
ut, quid agerent, quid molirentur, sentirem ac viderem, ut, quoniam auribus
vestris propter incredibilem magnitudinem sceleris minorem fidem faceret
oratio mea, rem ita comprehenderem, ut tum demum animis saluti vestrae
provideretis, cum oculis maleficium ipsum videretis.
E non appena io ho visto che coloro che
13
erano con noi ed erano rimasti a Roma, ho consumato tutti i giorni e
tutte le notti a questo scopo, a sentire e a vedere
affinché, poiché il mio discorso alle vostre
orecchie ricavava minor fiducia
, io tenessi in pugno la situazione così che voi
,
vedendo con i vostri occhi
.
Ora traduco io…
Itaque, ut comperi legatos Allobrogum belli Transalpini et tumultus Gallici
excitandi causa a P. Lentulo esse sollicitatos, eosque in Galliam ad suos cives
eodemque itinere cum litteris mandatisque ad Catilinam esse missos,
comitemque iis adiunctum esse T. Volturcium, atque huic esse ad Catilinam
datas litteras, facultatem mihi oblatam putavi, ut, quod erat difficillimum,
quodque ego semper optabam ab dis inmortalibus, ut tota res non solum a me,
sed etiam a senatu et a vobis manifesto deprehenderetur.
E così, non appena venni a sapere che i luogotenenti degli Allobrogi
erano stati sollecitati da P. Lentulo a suscitare un tumulto dei Galli e
che nel medesimo viaggio erano stati mandati in Gallia dai loro
concittadini e da Catilina con lettere e mandati e che era stato
aggregato a loro come compagno T. Volturcio e che a questo erano
state date delle lettere da Catilina, ho ritenuto che mi fosse stata offerta
la possibilità, cosa che sarebbe stata difficilissima e che io avrei sempre
desiderato dagli dei immortali, che tutta la faccenda fosse chiaramente
scoperta non solo da me, ma anche dal senato e da voi.
ESERCIZIO 18** Provvedimenti di Cicerone
Itaque hesterno die L. Flaccum et C. Pomptinum praetores, fortissimos atque
amantissimos rei publicae viros, ad me vocavi, rem exposui, quid fieri placeret,
ostendi. Illi autem, qui omnia de re publica praeclara atque egregia sentirent,
sine recusatione ac sine ulla mora negotium susceperunt et, cum
advesperasceret, OCCULTE ad pontem Milvium pervenerunt atque ibi in
14
proximis villis ita BIPERTITO fuerunt, ut Tiberis inter eos et pons
interesset. EODEM autem et ipsi sine cuiusquam suspicione multos fortes
viros eduxerant, et ego ex praefectura Reatina complures delectos
adulescentes, quorum opera utor adsidue in rei publicae praesidio, cum gladiis
miseram.
Traduzione
ESERCIZIO 19* versione svolta in classe (ripasso)
Azioni di Guerra contro i Soziati
Eodem fere tempore P. Crassus, cum in Aquitaniam pervenisset, quae, ut ante
dictum est, tertia pars Galliae est aestimanda, cum intellegeret in iis locis sibi
bellum gerendum esse ubi paucis ante annis L. Valerius legatus, exercitu
pulso, interfectus esset atque unde L. Manlius proconsul, impedimentis
amissis, profugisset, non mediocrem sibi diligentiam adhibendam esse
intellegebat. Itaque, re frumentaria provisa, auxiliis equitatuque comparato,
multis praeterea viris fortibus ex regionibus finitimis nominatim evocatis, in
Sotiatium fines exercitum introduxit. Eius adventu cognito, Sotiates magnis
copiis coactis, equitatuque, quo plurimum valebant, in itinere agmen nostrum
adorti, primum equestre proelium commiserunt, deinde equitatu suo pulso
atque insequentibus nostris, subito pedestres copias, quas in convalle in
insidiis conlocaverant, ostenderunt. Deinde proelium renovarunt. (da Cesare,
con tagli, aggiunte, adattamenti)
15
Traduzione
ESERCIZIO 20* Una frase dall’italiano
Scipione non si lasciò smuovere (tradurre solo con il verbo permoveo) dalle proposte di
Annibale, per quanto molto vantaggiose, e volle continuare la guerra, mentre già tutti
ritenevano che si sarebbe conclusa la pace.
ESERCIZIO 21* versione svolta in classe (ripasso)
Schiacciante vittoria di Crasso in Aquitania
Crassus
equitum
praefectos
cohortatus,
ut
magnis
praemiis
pollicitationibusque suos excitarent, quid fieri vellet ostendit. Illi, ut erat
imperatum, eductis iis cohortibus quae praesidio castris relictae intritae ab
labore erant, et longiore itinere circumductis, ne ex hostium castris conspici
possent, omnium oculis mentibusque ad pugnam intentis celeriter ad eas
munitiones quas diximus pervenerunt atque prius in hostium castris
constiterunt quam ab his posset videri aut cognosci quid gereretur. Tum vero,
16
clamore ab ea parte audito, nostri, redintegratis viribus, quod (=cosa che)
plerumque in spe victoriae accidere consuevit, acrius pugnare coeperunt.
Hostes undique circumventi, desperatis omnibus rebus, se per munitiones
deiecerunt et fuga salutem petiverunt.
(da Cesare, con tagli, aggiunte, adattamenti)
Traduzione
ESERCIZIO 22* versione
Le donne Sabine pongono fine alla guerra suscitata dal loro rapimento
Sabinae mulieres, quarum ex iniuria bellum ortum erat, crinibus passis
scissaque veste, victo muliebri pavore, ausae sunt se inter tela volantia inferre,
dirimere infestas acies, dirimere iras, hinc patres, hinc viros orantes, ne
sanguine se nefando soceri generique respergerent, ne parricidio macularent
partus suos. "Si adfinitatis inter vos, si conubii piget, in nos vertite iras; nos
causa belli, nos vulnerum ac caedium viris ac parentibus causa sumus; melius
peribimus quam sine alteris vestrum viduae aut orbae vivemus (tradurre con
l’infinito presente)." Movet res cum multitudinem tum duces; silentium et
repentina fit quies; inde ad foedus faciendum duces prodeunt. Nec pacem
solum sed civitatem unam ex duabus faciunt. Regnum consociant: imperium
omne conferunt Romam.
(da Livio, con tagli e adattamenti)
Traduzione
17
ESERCIZIO 23* versione svolta in classe (ripasso)
Indifferenza di Socrate e di Diogene per la propria sepoltura
(liberamente rielaborata da Cicerone)
Quid de humatione et sepultura corporis Socrates senserit apparet in eo libro,
in quo moritur. Cum enim de immortalitate animorum disputavisset et iam
moriendi tempus urgueret, rogatus a Critone, quem ad modum sepeliri vellet,
« Multam vero » inquit « operam, amici, frustra consumpsi. Critoni enim
nostro non persuasi me hinc avolaturum esse neque mei quicquam relicturum
esse. Tamen, Crito, ut tibi videbitur, sepelito. »
Durius Diogenes proici se iussit inhumatum. Tum amici: “Volucribusne et
feris?” “Minime vero – inquit – sed bacillum prope me, quo abigam,
ponitote.” “Quomodo poteris? Non enim senties.” “Quid igitur mihi ferarum
laniatus oberit nihil sentienti?”
Traduzione
18
ESERCIZIO 24* versione svolta in classe (ripasso)
Coriolano, convinto dalla madre, rinuncia a marciare contro Roma
Ubi ad castra ventum est nuntiatumque Coriolano est adesse ingens
mulierum agmen, (Coriolanus) multo obstinatior adversus lacrimas muliebres
erat. Dein familiarium quidam qui insignem maestitia (ablativo) inter ceteras
cognoverat Veturiam, inter nurum nepotesque stantem, "Nisi me
frustrantur" inquit, "oculi, mater tibi coniunxque et liberi adsunt." Cum
Coriolanus consternatus ab sede sua ferret matri complexum, mulier in iram
ex precibus versa " Lascia che sappia, priusquam complexum accipio, " inquit,
"utrum ad hostem an ad filium venerim, utrum captiva an mater in castris
tuis sim. In hoc me longa vita et infelix senectus traxit ut te exsulem, deinde
hostem viderem? Potuisti vastare hanc terram quae te genuit atque aluit?
Ergo ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur; nisi filium haberem, libera
in libera patria mortua essem.” Fletus ab omni turba mulierum ortus et
comploratio sui patriaeque fregerunt tandem virum. (liberamente adattato dal
testo di Livio)
Traduzione
19
ESERCIZIO 25** Rispondi alle domande e successivamente traduci
Fiero discorso di vinti ad Alessandro
Igitur unus ex his (…) locutus est: “Si dii habitum corporis tui aviditati animi
parem esse voluissent, orbis te non caperet : alterā manu Orientem, alterā
Occidentem contingeres, et, hoc adsecutus, scire velles ubi tanti numinis (=Solis)
fulgor conderetur. Sic quoque concupiscis (ea) quae non capis. Ab Europa petis Asiam,
ex Asia transis in Europam: deinde, si humanum genus omne superaveris, cum silvis et
nivibus et fluminibus ferisque bestiis bellum gesturus es. Quid? Tu ignoras arbores
magnas diu crescere, unā horā exstirpari? Stultus est qui fructus earum (=arborum)
spectat, quarum altitudinem non metitur. (...) Leo quoque aliquando minimarum avium
pabulum fuit, et ferrum rubigo consumit. Nihil tam firmum est, cui periculum non sit
etiam ab invalido.
a. Si dii habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te
non caperet: si tratta di un periodo ipotetico. Qual è la struttura della
protasi e quale quella dell’apodosi?
b. Traduci contingeres e velles con il condizionale e regola il resto del periodo
su questa base. Stai attento alla desinenza dei verbi!!!
c. ubi tanti numinis (=Solis) fulgor conderetur: di che proposizione di tratta?
d. bellum gesturus es: traduci questo costrutto senza considerare il contesto,
quindi inserisci la traduzione nel testo
e. quarum: a quale parola precedente si riferisce il pronome relativo?
f. metitur: si tratta di una forma passiva o deponente?
20
g. ferrum rubigo consumit: struttura la sequenza soggetto – verbo –
complemento oggetto e traduci di conseguenza
Traduzione
ESERCIZIO 27** traduzione guidata
Il sogno di Eudemo
Eudemus quidam Cyprius, iter faciens in Macedoniam, Pheras venit, quae erat urbs in
Thessalia tum admodum nobilis, sed Alexander tyrannus crudeli imperio eam tenebat.
In eo oppido Eudemus tam graviter aegrotabat ut omnes medici desperarent. Ei visus
est (=apparve) in somnio iuvenis egregiā facie, promittens ei valetudinem. Idem iuvenis
dicebat Alexandrum tyrannum moriturum esse paucis diebus, ipsum autem Eudemum
quinto post anno domum rediturum esse.
Atque evenit quod iuvenis dixerat: et convaluit Eudemus, et ab uxoris fratribus
interfectus est tyrannus ; quinto autem anno exeunte, cum esset spes ex illo somnio
Eudemum in Cyprum rediturum esse, proelio pugnans occisus est.
Itaque illud somnium sapientes quidam interpretati sunt, cum animus Eudemi e
corpore excessisset, tum (Eudemum) domum revertisse.
Esercizi preliminari alla traduzione
21
1. Individua e sottolinea soggetto e predicato delle proposizioni
principali
2. Individua e sottolinea soggetto e predicato delle proposizioni oggettive
3. Individua e sottolinea soggetto e predicato delle altre proposizioni
subordinate
4. Fai l’analisi logica delle singole proposizioni individuate
5. Fai l’analisi grammaticale delle parole delle singole proposizioni
individuate, a parte soggetti e predicati
6. Abbozza la traduzione tenendo conto delle conclusioni cui sei giunto
analizzando il testo nell’insieme
7. Cerca sul dizionario le parole di cui ignori il significato e traduci
definitivamente il testo
Traduzione
22
Scarica